Sh2-101, nazywana Mgławicą Tulipan to mgławica emisyjna znajdująca się w gwiazdozbiorze Łabędzia w pobliżu gwiazdy η Cygni. Nazwana Tulipanem przez podobieństwo do widzianego z boku w pełni rozwiniętego tulipana, jakich wiele ozdabia wiosną teren naszego Obserwatorium w Niedźwiadach 🙂
Emisja Tulipana jest wzbudzana przez promieniowanie ultrafioletowe gorącej młodej gwiazdy HD 227018 znajdującej się w jej centrum.
Sh2-101 leży w odległości od 6000 do 8000 lat świetlnych od Ziemi.
Pod dobrym, ciemnym niebem, dysponując reflektorem o większej średnicy można próbować dostrzec ją wizualnie – można o tym przeczytać:
„Little Veil, Tulipan i fala uderzeniowa Cygnus X-1 wizualnie”
https://www.forumastronomiczne.pl/index.php?/topic/71957-little-veil-tulipan-i-fala-uderzeniowa-cygnus-x-1-wizualnie/
Mgławica Tulipan została skatalogowana dopiero przez amerykańskiego astronoma Stewarta Sharplessa na podstawie obrazów zarejestrowanych w ramach Palomar Sky Survey obejmujących obszary H II Drogi Mlecznej znajdujące się na północ od deklinacji -27°.
Pierwsze wydanie Katalogu Sharplessa z 1953 roku zawiera 142 obiekty astronomiczne. Wydanie drugie rozszerzone zostało opublikowane w 1959 roku i zawiera 313 obiektów mgławicowych. Obiekty z wydania drugiego często są oznaczane jako Sh2.
Interesującą cechą Mgławicy Tulipan jest jej bliskość (z naszego ziemskiego punktu widzenia) do galaktycznego źródła promieniowania rentgenowskiego Cygnus X-1, które jest jednym z najsilniejszych znanych źródeł promieniowania rentgenowskiego i powszechnie uznawanym za czarną dziurę . Zostało odkryte w 1964 roku.
„Obrazy mgławicy pierścieniowej Cyg X–1 w (a) Hα; (b) [O iii]; (c) [0 iii]/Hα; (d) pasmo R – Hα i (e) radio 1,4 GHz (Gallo i in. 2005). Obrazy Hα i [O iii] są dereddenowane przy użyciu AV= 2,95 zmierzonego dla Cyg X–1 (Wu i in. 1982), skalibrowanego strumienia i odjętego kontinuum (tj. Hα-R i [O iii]-V). Obraz stosunku strumienia [O iii]/Hα jest tworzony z klatek [O iii] i Hα, które nie są odjęte od kontinuum. Udział Hα został odjęty od obrazu w paśmie R na skrajnym prawym panelu, na którym mgławica nie jest widoczna. Cyg X–1 to dolna z dwóch jasnych gwiazd w dolnej części każdego zdjęcia i jest oznaczona krzyżykiem na obrazie radiowym.”
Żródło:
The jet-powered optical nebula of Cygnus X–1
D. M. Russell, R. P. Fender, E. Gallo, C. R. Kaiser
Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, Volume 376, Issue 3, 11 April 2007, Pages 1341–1349, https://doi.org/10.1111/j.1365-2966.2007.11539.x
Published: 16 March 2007
https://academic.oup.com/mnras/article/376/3/1341/1747538?login=false
Cygnus X1 – wizja artystyczna (https://sci.esa.int/web/integral/-/48588-artist-s-impression-of-cygnus-x-1)
Technikalia:
Teleskop BAJ 16″ f 3,3
Kamera ZWO ASI 294mm
Czasy ekspozycji:
SII – 70 min
Ha – 60 min
OIII – 190 min
RGB – 90 min
Więcej info:
https://www.urania.edu.pl/wiadomosci/pierwsza-wykryta-czarna-dziura-jest-masywniejsza-niz-myslelismy
Anjali Rao, Poshak Gandhi, Christian Knigge, John A Paice, Nathan W C Leigh, Douglas Boubert. (2020). „Kinematic study of the association Cyg OB3 with Gaia DR2”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 495 (1): 1491–1500, Astronomy & Astrophysics 630: A137.
https://eprints.soton.ac.uk/433913/1/1908.00810v1.pdf
D. M. Russell, R. P. Fender, E. Gallo, C. R. Kaiser. (2007). „The jet-powered optical nebula of Cygnus X–1”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 376 (3): 1341–1349
https://doi.org/10.1111/j.1365-2966.2007.11539.x
opracował/Karol Wenerski
